Αρχαία Πύδνα ίσως η σπουδαιότερη αρχαία πόλη της Πιερίας που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Μακεδονίας, χάρη στο λιμάνι της και τη στρατηγική της θέση. Ελληνική πόλη, ελεύθερη και ανεξάρτητη αρχικά, αναδείχτηκε, ως εμπορικό κέντρο μεγάλης σημασίας. Η πρώτη κατοίκηση του χώρου χρονολογείται στο τέλος της ύστερης εποχής του χαλκού. Ο οικισμός επεκτάθηκε σημαντικά ενώ η περίοδος της μεγάλης ακμής της Πύδνας έρχετα στα χρόνια των Μακεδόνων βασιλιάδων.

Στη δυτική ακτή του Θερμαϊκού, 1 χλμ. νότια του Μακρυγιάλου, διατηρούνται τα ερείπια του κάστρου και της βυζαντινής επισκοπής Κίτρους. Τα ερείπια αυτά, μαζί με τη δυτική πύλη του κάστρου (απέναντι από το ναό), τα θεμέλια πανδοχείου, λουτρού και μικρής μονόχωρης βασιλικής, αποκαλύφθηκαν την περίοδο 1983-1992 με τις ανασκαφές της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Αποτελούν τα μόνα ορατά σήμερα υπολείμματα της βυζαντινής Πύδνας, που τον 6°-7° αι. ονομάσθηκε Κίτρος και υπήρξε μέχρι τον 14° αι. η σημαντικότερη πόλη της μεσαιωνικής Πιερίας.

Το Κίτρος που υπήρξε έδρα κατεπανικίου (υποδιαίρεση διοικητικών τμημάτων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας) υπαγόμενου στο θέμα (διοικητικό τμήμα) Βεροίας, αναδείχθηκε τον 11° και 12° αι. σε κέντρο παραγωγής κεραμικής και σε δραστήριο εμπορικό λιμάνι, όπως έδειξε η ανασκαφή εργαστηρίου κεραμικής με φούρνο και πανδοχείου με λουτρό του 12ου αι. στην περιοχή του λιμανιού. Την ακμή του διέκοψε η άφιξη των Φράγκων το 1204, οι οποίοι σύμφωνα με τα ανασκαφικά στοιχεία πρέπει να κυρίευσαν το κάστρο ύστερα από πολιορκία και να πυρπόλησαν στη συνέχεια όλο τον οικισμό.